Mutlu olmak için neler yapmalıyız sorusu, pozitif bakış açısıyla genel ruh halini iyi kılmak ve yaşamını mutlulukla sürdürmek isteyenlerin ortak arayışı.
Psikoloji alanı, bu soruya cevap verebilmek adına, insan mutluluğunu sağlamanın ve sürdürmenin yollarını keşfetmeye ve bu keşiflerden çeşitli kişisel gelişim modelleri üretmeye devam ediyor.
Bu modellerden biri, Pozitif Psikoloji Hareketi’nin kurucularından Martin Seligman’ın geliştirdiği PERMA modeli.
PERMA iyi oluş modeli günümüzde bir akım haline gelmiş durumda ve mutlu olmanın yolları adına formüller sunan modeller arasında bilimsel dayanağı en güçlü olanı.
PERMA MODELİ NEDİR?
PERMA modeli, İngilizce;
- Positive emotions (Olumlu duygular)
- Engagement (Bağlanma/Akış)
- positive Relaitionship (Olumlu İlişkiler)
- Meaning (Anlam)
- Accomplishment (Başarı)
sözcüklerinin baş harflerinden oluşuyor ve bu beş sözcük, PERMA iyi oluş modelinin bileşenlerini meydana getiriyor.
İngilizce well-being olarak tanımlanan bu yaklaşım Türkçeye iyi oluş, iyilik, esenlik hali olarak çevrilmiş durumda.
Martin Seligman, süreklilik gösteren iyilik hali için, bu beş maddenin insan hayatında bulunması gerektiğini öne sürüyor. Dolayısıyla PERMA modelinin bize, bu beş maddeyle mutlu olmak için neler yapmalıyız sorusunun cevabını verdiğini söyleyebiliriz.
Mutlu Olmak İçin Neler Yapmalıyız
Seligman’a göre PERMA modelinin beş bileşeninin her biri tek başına hayatımıza olumlu katkılar sağlıyor. Ancak sürekli ve genel bir iyilik hali için bu bileşenlerin yalnızca biri veya birkaçı yeterli değil. Çünkü her bileşen farklı bir iyilik haline hizmet ediyor ve insanın bütüncül mutluluğu hissedebilmesi için PERMA modelinin beş bileşeninin de hayatında bulunması gerekiyor.
PERMA Modeli’nin Beş Bileşeni
1. Positive Emotions (Olumlu duygular)
* Pozitif, yani olumlu duygular; keyif, neşe, memnuniyet, haz, rahatlık vb. duyguları işaret ediyor. Bu duygular dış kaynaklardan gelebileceği gibi, kişinin kendi seçimleriyle de üretilebilir.
* Olumlu duygular deneyimlemek, iyilik, esenlik halini çoğaltarak mutluluğa katkı sağlıyor.
* Araştırmalara göre, sıkça olumlu duygular deneyimleyen kişiler, açık bir zihne sahip, bu sayede daha dikkatli ve farkındalıkları yüksek olarak yaşamlarını sürdürüyorlar.
* Olumlu duygular kişinin hem fiziksel hem psikolojik sağlığını iyileştiriyor.
* Mutlu olmak için nedenler arayanlara, olumlu duygular üretmelerini sağlayacak deneyimlere yönelmeleri tavsiye ediliyor. (İşe, hayatta size en çok nelerin rahatlık, memnuniyet, keyif, neşe vb. duygular hissettirdiğini keşfederek başlayabilirsiniz.)
2. Engagement (Bağlanma/Akış)
* Bağlanma ya da akış olarak açıklayabileceğimiz engagement unsurunu kısaca şöyle özetleyebiliriz: Bir aktiviteye ya da işe, zamanın nasıl geçtiğini anlayamayacak şekilde kaptırma, ona bağlanma.
* Kişinin bir iş ya da aktiviteyle meşgul olması, kendisini önemli hissetmesi açısından oldukça önemli. Psikolog Mihaly Csikszentmihalyi, kişinin hayata tam anlamıyla bağlanması için kendini yaptığı işe bütünüyle vermesi gerektiğini söylüyor ve yaşamdaki en güzel zamanların “akış” içinde olunan bu anlar olduğunu ileri sürüyor.
* Bir iş yaptıklarında kendilerini ona kaptıran insanlar, yeteneklerine göre hedefler seçmek konusunda oldukça iyiler ve hedefleri konusunda kararsızlık yaşamıyorlar.
* Akış/bağlanma içinde yaşamak kişiyi başarıya götüren en önemli unsurlardan biri. Bir işi yaparken kendini ona kaptırabilenler, hedeflerine ulaşmak için yüksek bir motivasyon taşıyorlar ve yaptıkları işe kolayca odaklanabiliyorlar.
3. Positive Relaitionship (Olumlu İlişkiler)
* Olumlu ilişkiler kurmak, süreklilik gösteren iyilik, esenlik hali için mutlak gerekliliklerden biri.
* İnsan doğası gereği fiziksel ve duygusal yakınlıklar arıyor, bu yüzden bir sosyal çevreye sahip olması ve bu çevreden sevgi hissetme, iletişim kurma gibi sosyal ihtiyaçlarını karşılaması gerekiyor.
* Olumlu ilişkiler kurmak için başkalarına yardım etmek ve yardım kabul etmek, insanlarla kurulan ilişkinin derinliğini artırıyor ve iyilik haline olumlu katkı sağlıyor. Paylaşmak, yakınlığı getiriyor. İnsanlara kızgınlık duyarak yaşamak, git gide yalnızlaşmak ve bunun sonucunda insanlarla görüşmeyi bırakmak ise ruh halini oldukça olumsuz biçimde etkiliyor.
* Aile, arkadaşlar, komşular ve hayat içerisinde iletişim kurulan tüm insanlar, yaşamdaki refah seviyesini etkiliyor ve iletişim içinde olunan bu insanlarla olumlu ilişkiler kurmak gerekiyor.
4. Meaning (Anlam)
* Mutlu olmak için neler yapmalıyız sorusunun PERMA modeline göre açıklamaya çalıştığımız yanıtlarından bir diğeri ise: Anlam… İnsan mutlu olmak için bir anlama ihtiyaç duyuyor.
Anlam, hayatın bütünüyle ilgili. Kendinden daha büyük bir şeyin parçası olmak, her şeyin bir anlamı olduğunu bilmek, iyilik halini olumlu şekilde etkiliyor.
Bir toplulukla paylaşılan inanç, değer ve hedefler, dayanışma duygusu yaratıyor ve insanı zorluklar karşısında daha güçlü kılıyor. İnsanın iyi bir şeye katkı sağladığını düşünmesi tatmin duygusunu da beraberinde getiriyor. (Kendinden daha büyük bir şeyin parçası olma durumu, bir dini inanç, ideoloji ya da sivil toplum hareketi vb. ile ilgili olabilir.) Tüm bunlarla birlikte hayatının bir anlamının olduğunun bilinmesi, kişinin yaşama daha sıkı tutunmasını sağlıyor ve bu da mutluluğun ön koşullarından biri olarak kabul ediliyor.
5. Accomplishment (Başarı)
* Bir işi tamamlayıp başarılı olmak, PERMA modelinin sürdürülebilir iyilik, esenlik hali için sunduğu beş bileşenden biri.
* Hedefe ulaşıldığında gelen başarı, tatmin ve mutluluk duygusunu da beraberinde getiriyor. Çünkü başarı, kişiye yeteneklerinin ve çalışmasının karşılığını vererek, yaptıklarının ve kendi benliğinin işe yarar olduğunu düşünmesini sağlıyor. Ve beraberinde öz yeterliliği de getiriyor.
* Başarının yeni hedefler oluşturma konusunda itekleyici bir gücü var. Daha önce verilen emeğin kazanıma dönüşmesi, “iyi şeyler” elde etmeye devam etmek adına büyük bir motivasyon sağlıyor ve bu motivasyon kişiye geleceğini oluşturması için güç veriyor.
Mutluluğun Formülü
Seligman’ın PERMA modeli mutluluğu arayanlar, mutluluk için elinden geleni yapmaya hazır olanlar için müthiş bir formül sunuyor.
Sürdürülebilir bir iyilik, esenlik, mutluluk hali için karşılamamız gereken bazı ihtiyaçlarımız var.
Bunlar, basitçe özetleyecek olursak;
– Olumlu duygular üretmek, bize keyifli, neşeli, memnun, rahat hissettirecek eylemlerde bulunmak
– Kapılıp gideceğimiz, üzerine çalışırken vaktin nasıl geçtiğini anlayamayacağımız iş veya aktivitelere yönelmek
– Sosyal bir çevreye sahip olmak ve bu çevreyi iyi anlaştığımız kişilerle oluşturmak, bununla birlikte mecburi iletişimde olduğumuz kişilerle de mümkün olduğunca olumlu iletişimde bulunmak
– Yaşamın bizim için anlamını keşfetmek, parçası olmak istediğimiz şeyi bulmak ve ona hizmet etmek
– Başarı kazanmak ve ardından yeni hedeflerle başarıya giden yolda çalışmaya devam etmek
Umarım bu yazı size mutlu olmak için neler yapmalıyız sorusunun cevabını vermiştir.
Unutmayın; kimi insanlar karamsar bakış açıları nedeniyle mutluluğun imkânsız olduğunu düşünseler de iyimserler bilir ki mutluluk onların elindedir.
