Stresle Baş Etme Yöntemleri ile Hayatının Kontrolü Sende

Stresle baş etme yöntemleri günlük hayatın içinde, kaygı, panik vb. duygular üretmemize neden olacak stres etmenlerini ortadan kaldırmak için kullandığımız bazı yöntemlerdir. Bu yöntemler, stresle başa çıkmamızı sağlayarak, yaşadığımız duygusal gerilimi sonlandırır ve kontrolü yeniden ele almamızı sağlar.

Peki stresle nasıl başa çıkılır?

Stresle baş etme yöntemleri nelerdir?

Gelin isterseniz önce stresin ne olduğuna ve onunla başa çıkmazsak üzerimizde nasıl sonuçlar doğurabileceğine bakalım ve stresi kapsamlı olarak tanıyalım.

Stres Nedir?

Stres, rahatsız edici bir durum karşısında, kişinin hissettiği fiziksel ve duygusal gerilimdir. Günlük hayatta karşımıza çıkan, uyum sağlanması ya da tepki verilmesi gereken durumlara karşı vücudumuz, doğal bir reaksiyon olarak “stres” üretmeye başlar.

Stres genel olarak, başa çıkmamız gereken olumsuz bir durum gibi algılansa da aslında bizi uyararak potansiyelimizi açığa çıkarmamıza yardımcı olmak gibi bir işlevi de vardır.

Burada önemli olan nokta, stresin hangi türünü yaşadığımız ve onu nasıl yönettiğimizdir.

Ölçülü miktarda stres, bizi motive edip işlerimizi geliştirmemize yardımcı olurken, aşırı miktarda stres fiziksel ve psikolojik problemler yaşamamıza neden olabilir.

Niçin Stres Yaşıyoruz?

Stres, kendimizi korumak için bizi harekete geçiren bir uyarıcıdır. Tehlike anında, sinir sistemi stres üreterek bedene “alarm” verir ve böylece kişi kendini korumaya alır.

Stres anında hissettiklerimiz, bir tehlike karşısında otomatik devreye giren tepkilerdir. Örn; işimizi kaybetme tehlikesi ya da vahşi bir yırtıcı ile karşılaşmak, her ikisi de bizim için bir tehlikedir ve tehlike anında sinir sistemimiz stres üreterek bizi uyarır. Bu uyarının amacı, bize mücadele etmemiz gereken bir durumla karşı karşıya olduğumuzu ve harekete geçmemiz gerektiğini söylemektedir.

Stres, gerekli durumlarda bizim için bir kurtarıcıdır. Ancak günlük hayatta, kaygıya neden olabilecek her durum karşısında stres hissetmek uzun vadede oldukça yorucudur ve bizim için yaşamsal tehlike arz etmeyen durumlar karşısında da sürekli stres hissediyor olmak bir süre sonra stresin işlevselliğine zarar vermeye başlar. Bu nedenle günlük hayatta karşılaştığımız stres üreten durumlar, bizim için kontrol edilebilir olmalıdır. Aksi takdirde psikolojik iyilik halini sürdürmemiz oldukça zor hale gelecektir. Stresi kontrol edebilmek için ise stresle baş etme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.

Stresli Olduğumuzda Vücudumuzda Neler Olur?

Bir tehlike ile karşı karşıya olduğumuzu hissettiğimizde sinir sistemimiz kortizol ve adrenalin hormonları salgılar. Bu hormanlar stres üreterek bizi uyarır. Bu uyarı sonucunda kan basıncımız yükselir, kalbimiz daha hızlı atmaya başlar, kaslarımız kasılır ve duyularımız keskinleşir. Böylelikle fiziksel gücümüz ve dayanıklılığımız artar ve potansiyel tehlikeler karşısında kendimizi koruyabilecek güce ulaşırız.

Bu, aslında olumlu bir şeydir. Fakat günlük hayatın içinde, bizi kaygılandıracak irili ufaklı her sorun karşısında (bir yere gecikmek, biriyle tartışma yaşamak vb) sanki bedenimiz ölüm tehlikesiyle karşı karşıyaymış gibi strese kapılmak, stresi yönetemediğimizin ve bunun artık bizi koruyan değil bize zarar veren bir uyarıcıya dönüştüğünün göstergesidir.

Kontrol edilemeyen stres, akut ya da kronik stres problemine yol açabileceği gibi ciddi bir depresyonun da etken maddesi olabilir.

Stresin Neden Olduğu Hastalıklar

Stres çoğu sağlık probleminin temel sebeplerindendir ve çeşitli stresle baş etme yöntemleri geliştirip kontrolü ele almadığımız takdirde bu durum pek çok hastalığa yol açabilir.

Stresin neden olduğu hastalıklardan bazıları:

• Sindirim sistemi problemleri
• Kalp hastalıkları
• Egzama gibi cilt problemleri
• Uyku sorunları
• Hafıza problemleri
• Bağışıklık sistemi hastalıkları
• Migren
• Üreme sorunları
• Kalp hastalıkları
• Her türlü ağrı

Stresin Nedenleri

Stresin dört temel kaynağı bulunmaktadır.

1. Çevresel etkenler

* Çevresel etkenler, yaşadığımız çevrenin yarattığı, bizim kontrolümüzde olmayan durumlardır. Trafik sıkışıklığı, hava durumu vb.

2. Toplumsal etkenler

* Toplumsal etkenler, toplumla ilişkimizden doğan durumlardır. Sınav stresi, finansal sorumluluklar, yeni bir yere taşınmak, şiddet gibi travmatik bir olayla karşılaşmak vb.

3. Fizyolojik etkenler

* Fizyolojik etkenler, karşı karşıya olduğumuz fiziksel problemlere işaret eder. Yaşlanma, uyku düzensizliği, hastalıklar vb. stres üreten fizyolojik etkenlerdendir.

4. Kendimizden kaynaklanan etkenler

* Karamsar ruh hali, mükemmeliyetçilik, katı tutum vb. davranışlar ise kendimizden kaynaklanan stres etkenleridir.

Stresin ne olduğunu, nereden doğduğunu, kontrolsüz stresin nelere yol açabileceğini konuştuk… Gelin şimdi o halde stresle başa çıkmanın yolları hakkında konuşalım ve günlük hayatımızı zorlaştıran stres etmenleri karşısında kontrolü ele alalım.

Stresle Baş Etme Yöntemleri

Stresin tedavisi, yaşanılan stresin ölçüsüne ve kaynağına göre değişiklik gösterir. İleri ölçüde stres problemi yaşayan kişilerin muhakkak psikolojik yardım alması gerekir. Bununla birlikte hayatımızda yapacağımız bazı küçük değişiklikler, edineceğimiz yeni bakış açıları ve uygulayacağımız birtakım stresle baş etme yöntemleri bu durum karşısında kontrolü ele almamızda oldukça etkili olacaktır.
Baskıyı hafifletmek ve kontrolü yeniden ele almak için adım adım ilerleyebiliriz.

1. Stresi Oluşturan Faktörleri Tanımlayın

İlk adım hayatınızda strese neden olan etmenleri tanımlamak. Bunu bir stres günlüğü tutarak yapabilirsiniz. Stresli olduğunuzda kendinize şu üç soruyu sorun ve cevaplarını günlüğünüze yazın.

I. Stres yaşamama ne sebep oldu?
II. Bu durum karşısında tutumum nasıldı?
III. Stres kaynağını ortadan kaldırmak için ne yapabilirim?

2. Stres Kaynaklarını Ortadan Kaldırın veya Uyum Sağlamaya Çalışın

Stres kaynaklarınızı tanımladıktan sonra izleyebileceğiniz dört yol mevcut.

A. Önle!

Stres yaratacak durumları tanımladığınızda, bunu önleme seçeneğiniz de doğmuş olur. Kaldırabileceğinizden daha fazla sorumluluk almamak, yapmak istemediğiniz bir şeye hayır demek, son ana bıraktığınızda üzerinizde stres yaratacak bir işi vakti zamanında yapmak vb. davranışlar kontrolü ele alarak ortaya çıkabilecek stres kaynaklarını önlemenizi sağlar.

B. Değiştir!

Stresle baş etme yöntemleri arasında sayabileceğimiz bir diğer şey de, önlenemeyen şeyi değiştirmeye çalışmaktır. Örn; gitmek istemediğiniz ama işiniz dolayısıyla katılmak zorunda olduğunuz bir etkinlik var. O halde o etkinliği katılmak isteyeceğiniz bir hale getirmeyi deneyin! Yapmanız gereken bir iş var, onu yapmaktan hoşlanmıyorsunuz. O halde işi yapma şeklinizi değiştirin ve sizin için bunu zevk alınabilecek bir hale getirin.

C. Uyum Sağla!

Stres kaynağınızı önleyemiyor veya değiştiremiyorsanız, izleyebileceğiniz üçüncü yol: Uyum sağlamak.

Örn; trafiğe takıldınız; bu durumu önleyemiyor veya değiştiremiyorsunuz. O halde uyum sağlayın. Sakinleşin. Ve şimdi radyodan sevdiğiniz bir kanal bulup, müzik dinleyerek kendinize biraz vakit ayırabilirsiniz.

D. Kabul Et!

Değiştiremeyeceğiniz şeyleri kabul edin. Bazı stres kaynakları, ön görülemez ve değiştirilemezdir. Bir yakınınızı kaybetmek, ciddi bir hastalıkla karşılaşmak, deprem, yangın vb. gibi bir afeti yaşamak kişinin ön göremeyeceği ve değiştiremeyeceği şeylerdir.

Bu tip stres kaynakları karşısında sergilenebilecek en sağlıklı tutum, olanları kabul etmektir. Bazı şeyleri kabul etmek çok zor olabilir ancak değiştiremeyeceğiniz bir duruma karşı koymaya çalışmak, onu kabul etmekten çok daha yıpratıcıdır.

3. Stresle Baş Etme Yöntemleri İçinde En Kolayı: Paylaşın!

Stres kaynaklarınızı tanımlayıp onlarla başa çıkmak için yapabileceğiniz en kolay şey ise stres kaynaklarınız hakkında konuşmaktır. Güvendiğiniz arkadaşlarınızla veya bir terapistle konuşmak, hislerinizi paylaşmanızı sağlar ve paylaşmanın insan doğası üzerinde hafifletici bir etkisi vardır.

4. Sağlıklı Bir Rutine Geçin

Kaygılarınız karşısında kontrolü ele almak için yapabileceğiniz en faydalı şeylerden biri günlük yaşantınızı, sağlıklı bir rutine dönüştürmektir.

Bunun için:

• Dengeli ve sağlıklı beslenmek
• Uyku düzeni oluşturmak
• Düzenli spor yapmak
• Alkol ve kafein tüketimini azaltmak

gibi günlük rutininizi düzenleyecek ve daha güçlü, sağlıklı hissetmenizi sağlayacak alışkanlıklar edinmeniz önemlidir.

5. Rahatlatıcı Alışkanlıklar Edinin

Stresle başa çıkabilme yöntemleri arasında yapılabilecek en kolay ve güvenli şeylerden biri de kişinin kendisini rahatlatacak alışkanlıklar edinmesidir.

• Nefes egzersizleri
• Uzun yürüyüşler
• Meditasyon
• Yoga
• Hobiler oluşturmak ve bunlara zaman ayırmak

gibi alışkanlıklar sakin ve dingin kalarak, stres üreten durumlar karşısında kontrolü daha soğukkanlı bir şekilde ele almanıza yardımcı olacaktır.

6. Düzenli Olun.

Toplumsal hayatta herkes için stresli olabilecek bazı durumlar mevcuttur. İş geciktirmek, iş biriktirmek gibi durumlar günlük hayatta hemen herkesin karşılaştığı stres etkenleridir. Bu etkenleri ortadan kaldırmanın yolu ise etkili zaman yönetimini öğrenmektir.

Etkili zaman yönetimi için;

• İş önceliklerinizi belirleyin
• Takviminizi planlayın
• Ve planınızı uygulayın

7. Problem Çözme Becerilerinizi Geliştirin

Stresle baş etme yöntemleri içinde, karşılaştığınız her problemde kullanabileceğiniz bir yöntem mevcut: Problem çözme becerilerinizi geliştirmek.

Problem çözme becerilerinizi geliştirmek, hayatın içinde karşılaşabileceğiniz her sorunda size bir çıkış kapısı aralar, seçeneklerinizin neler olduğunu gösterir ve problemi soğukkanlı bir şekilde ele alabilmenizi sağlar.

Stres verici uyarıcılara karşı şu beş adımı takip ederek problem çözme becerilerinizi geliştirebilirsiniz:

1. Problemin ne olduğunu saptayın
2. Çözüm için seçenekleri listeleyin
3. En iyi olduğunu düşündüğünüz çözüm yolunu seçin
4. Eyleme geçin
5. Sonuçları değerlendirin

Son olarak, günlük hayatın içinde, pozitif enerji sağlamak ve daha olumlu olabilmek için mutluluk hormonlarınızı yükseltmek de işe yarayacaktır. Mutluluk hormonlarını nasıl yükselteceğinizi öğrenmek için Mutluluk Hormonlarını Nasıl Yükseltebiliriz başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.

Stresle baş etme yöntemleri ile hayatınızın kontrolünü ele aldığınız sağlıklı günler dileğiyle.